Invallen in het (V)SO is een prachtige kans!

Vaak hoor je dat het moeilijk is om invallers te krijgen voor (V)SO-scholen. Dit terwijl in de meeste gebieden genoeg invallers in het basisonderwijs en reguliere voortgezet onderwijs zijn te vinden. En als je rondkijkt en -vraagt op veel scholen voor speciaal onderwijs, dan lijkt dat aardig te kloppen. De werkzaamheden van iedere zieke collega moet intern worden opgevangen, want een lijstje met invallers is er meestal niet. En zo’n lijstje wordt ook vaak niet opgesteld, omdat menig directeur denkt dat hij toch niemand kan krijgen om in te vallen.

En toch klopt dat niet. Er studeren jaarlijks teveel toekomstig leerkrachten af en die willen allemaal werkervaring opdoen en het liefst een baan. En binnen welke type onderwijs kan je nu mooi ervaring opdoen? Juist: binnen het speciaal onderwijs! Afhankelijk van ieders wensen en belangstelling zijn allerlei keuzes te maken natuurlijk, maar het cluster 4 onderwijs is wel erg leerzaam voor een (beginnend) leerkracht. De kennis en ervaring die iemand daar leert, is levenslang bruikbaar. Het zou dan ook geen moeite moeten zijn om invallers te vinden voor het (V)SO.

Oh ja meester, ik ben zwanger…

Een wat bedeesd klopje op de deur kondigde haar komst aan. Ze stapt bijna verlegen binnen en gaat zitten tegenover mij. Op de vraag hoe het met haar gaat antwoord Margriet dat alles goed gaat. Thuis ook en voor haar laatste toets had ze een goed cijfer vertelde ze. Op de vraag waar ze voor kwam, had ze geen duidelijk antwoord. Margriet begint over haar stageplaats en over de overgang aan het einde van het jaar.

Na wat praten, staat ze op en loopt richting de deur. Daar aarzelt Margriet wat en komt teruglopen en gaat weer zitten. Vervolgens heeft ze een wat moeilijk te volgen verhaal over haar thuissituatie. Natuurlijk was al bekend dat die problematisch is, maar wat ze nu allemaal vertelde deed toch wel wat alarmbellen bij mij rinkelen. Vader lijkt namelijk een ongezonde belangstelling te tonen voor zijn dochter. Ik luister goed naar haar en vraag Margriet of zij niet eens met juf Linda wil praten. Wat aarzelend kwam er uit dat ze dat wel wilde. We spreken af dat ik de juf vraag eens met haar te gaan praten.

Ze kijkt wat blijer en loopt weer naar de deur. Daar aangekomen kijkt ze nog één keer om en zegt zachtjes: ‘Oh ja meester, ik ben zwanger.’ en loopt dan snel door. Ik blijf totaal verslagen achter met mijn gedachten.

Detectiepoortjes op Nederlandse scholen?

Steeds vaker is de roep om detectiepoortjes in scholen te horen. Dergelijke geluiden worden gevoed door incidenten met messen en (nep) vuurwapens op scholen. Gelukkig zijn er nog geen afgrijselijke (grote) incidenten geweest die in de VS helaas regelmatig plaatsvinden. Toch wil het ontbreken van bloedbaden niet zeggen dat er geen wapens te vinden zijn binnen de Nederlandse schoolmuren.

Recent kwam er een leerling naar mij toe met de mededeling dat hij een medeleerling uit een andere klas met een pistool had gezien. Het verhaal met allerlei details klonk geloofwaardig en de schrik zat er meteen in. De eerste actie was iemand extra in de betreffende klas te plaatsen, zogenaamd voor een lesobservatie, maar in werkelijk voor een stukje extra veiligheid. Verder direct maar 112 bellen voor politie-assistentie. De politie was vlot ter plaatse en is meteen gestart met hun onderzoek.

Uit verschillende gesprekken en het bekijken van camerabeelden werd stapsgewijs een beeld opgebouwd, waarna uiteindelijk meerdere leerlingen konden worden aangehouden. Het blijk te gaan om een zogeheten balletjespistool, maar dan wel één waarvan de politie zelfs aangaf dat het wel erg echt leek. Zelfs het gewicht was bijna gelijk aan dat van een echt pistool. Eén leerling is aangehouden en geschorst omdat hij het wapen had meegenomen en twee anderen omdat ze er mee hadden lopen rondzwaaien en het binnen de school hadden verstopt.

In deze zaak is het goed afgelopen en is niemand gewond geraakt. Maar misschien moeten we in Nederland niet de vraag stellen of er een keer een ernstig incident plaatsvindt, maar wanneer. Zouden detectiepoortjes en andere beveiligingsmaatregelen dit kunnen voorkomen? Gezien de ervaringen in de VS, waar dergelijke maatregelen wel zijn getroffen, lijkt dat een sprookje.

Wie controleert de schoolbesturen?

Formeel is het Ministerie van OCW verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Dit betekent dat het ook verantwoordelijk is voor de controle op alle scholen en onderwijsinstellingen. Dit betekent dus ook controle op de schoolbesturen.

Vrijwel alle schoolbesturen bestaan grotendeels uit welwillende amateurs, aangevuld met baantjesjagers. En een afschrikwekkend percentage van deze bestuurders weet nauwelijks tot niets van onderwijs. Zeker niet op het niveau dat gewenst is. Hierdoor ontbreekt een belangrijk controlemechanisme binnen de scholen. De gelden vanuit de staatskas worden op een onjuiste wijze begroot en besteed en schooldirecties kunnen tot op grote hoogte hun eigen gang gaan.

Te vaak is er sprake van een relatief grote overhead door grote staf- en bestuursbureau’s, vele managers en door de inhuur van externe ‘deskundigen’. Deze overheadkosten gaan direct ten koste van goed onderwijs aan leerlingen. En een degelijke controle hierop vindt in praktijk amper plaats. Natuurlijk sturen besturen begrotingen en jaarrekeningen naar het Ministerie en natuurlijk kijkt de Onderwijsinspectie naar de kwaliteit van onderwijs. Maar deze controles zorgen onvoldoende dat er de juiste keuzes worden gemaakt door de juiste mensen. En het lijkt er niet op dat hier verandering in komt.

‘Eén gezin, één plan’ blijkt nog steeds een loze kreet.

Halverwege 2007 introduceerde voormalig minister André Rouvoet de kreet ‘Eén gezin, één plan’ in hulpverleningsland. Niet lang hierna dook een nieuwe functie binnen de Bureaus Jeugdzorg op, te weten ‘gezinsmanager’. Deze gezinsmanager was bedoeld het aanspreekpunt te worden voor alle hulpverleners in een gezin om vervolgens alle hulpverleningstrajecten te gaan coördineren. Tegelijkertijd moest de werkdruk voor de gezinsvoogden (c.q. gezinsmanagers) afnemen. Hoe Rouvoet dat wilde realiseren zal wel altijd een raadsel blijven.

Ook introduceerde voormalig minister Rouvoet de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG). Iedere gemeente moet minimaal één van een dergelijk centrum binnen de grenzen hebben. Opgericht zijn ze allemaal wel, maar dat er eenduidig wordt gehandeld kan niet worden gezegd. Ook hebben de meeste CJG’s in praktijk niet bijgedragen aan een verlaging van de drempel voor ouders die een opvoedvraag hebben.

Een Bureau Jeugdzorg (BJZ) die de functie van ‘gezinsmanager’ breed aan het invoeren is, is Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Vreemd genoeg is deze functie ingevoerd zowel voor de vrijwillige hulpverlening binnen BJAA (was casemanager) als voor de hulpverlening in het gedwongen kader (was jeugdbeschermer/gezinsvoogd). Een discutabele beslissing die zorgt voor de nodige verwarring bij de ketenpartners van BJAA.

Inmiddels is het plan om te komen tot ‘Eén gezin, één plan’ bijna zes jaar oud, maar in de praktijk is er weinig tot niets verandert op het punt van hulpverlening in een gezin. Tijdens overleggen over een jongere zitten nog steeds tot soms wel acht hulpverleners van verschillende instanties aan tafel. Er wordt nog steeds structureel langs elkaar heen gewerkt. Dit ondanks de goede inzet van verschillende gezinsmanagers.

Wanneer wordt het oorspronkelijke programma van voormalig minister Rouvoet door de politiek geëvalueerd is een vraag die zich automatisch opdringt. Ook is het misschien zinnig om BJAA-directeur Sigrid van de Poel eens aan het woord te laten over de stappen die BJAA zet op dit punt.

Mijn zoon moet maar ergens anders gaan wonen.

De moeder kwam vanochtend stilletjes de school binnenlopen. Ze was gisteren uitgenodigd voor een gesprek met de afdelingsleider omdat het niet goed gaat met haar zoon. Hij komt veel te laat, spijbelt regelmatig en in tijdens de verschillende lessen doet hij weinig tot niets. Gisteren was hij na een half uur al van school weggelopen, omdat hij de tijd die hij weer te laat was, niet wilde inhalen.

Moeder vertelde al snel dat ze moedeloos is als het gaat om deze zoon. Haar andere vijf kinderen doen het prima, maar hij niet. Het is zelfs al zover gekomen dat hij wordt toegevoegd aan de Top 600 van Amsterdam. Dat is een lijst van jongeren die als notoire veelplegers te boek staan. Moeder snapt goed dat haar zoon aan deze lijst wordt toegevoegd. Ze verzucht opeens: ‘Misschien moet hij maar ergens anders gaan wonen‘. Deze gedachte wordt ondersteund en opeens veert moeder wat op: ze mag dit blijkbaar vinden!

Moeder belooft weer met haar zoon te gaan praten. En eind deze maand is er een groot overleg en dan wil moeder het idee van een woonplek ergens anders bespreken. Wel ergens waar hij goed wordt geholpen.

Kiest een school altijd het beste voor een leerling?

In het onderwijs zou het moeten draaien om de leerling, scholier of student. En dan vooral om wat het beste is voor hen. De ontwikkeling in alle facetten behoort centraal te staan en alle energie, aandacht en middelen zouden gericht moeten worden ingezet om deze ontwikkeling tot een succes te maken.

Helaas is op veel scholen en onderwijsinstellingen hier onvoldoende sprake van. Uiteraard is er geld nodig om onderwijs te kunnen verzorgen, maar op het moment dat geld boven de belangen van leerlingen gaat, is er iets grondig mis. Een school moet zich voortdurend afvragen of een leerling op de juiste plek zit en op de juiste manier onderwijs krijgt geboden. Daarentegen mag een school niet een leerling niet op school houden alleen vanwege de leerlingtelling. En triest genoeg gebeurt dat nog te vaak op te veel scholen.

Scholen krijgen enorme sommen belastinggeld om goed onderwijs te verzorgen. En vreemd genoeg is de controle op de besteding van deze gelden matig. Uiteraard moeten schoolbesturen een begroting en jaarrekening naar het onderwijsministerie sturen en ook komt af en toe de inspectie kijken naar de onderwijsinhoud. Maar dan heb je het grofweg gezegd wel gehad. En dat is natuurlijk wel erg vreemd in een land waar zelfs regels bestaan hoe regels opgesteld moeten worden. Scholen zouden gedwongen moeten worden om jaarlijks in het openbaar verantwoording af te leggen over de gemaakte keuzes, de geboekte onderwijsresultaten en de ontwikkeling die leerlingen hebben doorgemaakt.

Biedt Nederland goed onderwijs?

De vraag of Nederland goed onderwijs biedt is vrijwel onmogelijk objectief te beantwoorden. Alles is te onderzoeken en wordt onderzocht, maar iedere analyse van gegevens lijkt een andere conclusie te geven. Waarschijnlijk is het voor iedereen mogelijk een ander antwoord te ondersteunen met dezelfde gegevens. Papier is geduldig tenslotte en analyses zijn mensenwerk.

Enigszins hanteerbaar lijken internationale onderzoeken te zijn. En jaar in jaar uit komt het Nederlandse onderwijs goed te voorschijn uit deze onderzoeken. Maar ook de verschillende internationale onderzoeken bieden geen eenduidig beeld. Er zijn onderzoeken die een stabiel beeld laten zien, maar ook die een teruggang in kwaliteit tonen. En wat is nu de echte waarheid? Ook hier lijkt te gelden: kies maar een waarheid die je goed uitkomt.

Is er dan helemaal geen antwoord te geven op de vraag of Nederland goed onderwijs biedt? Als er sterk gegeneraliseerd wordt, dan is er wel een antwoord te geven. Namelijk: ja, Nederland biedt goed onderwijs, maar er zijn erg veel bedreigingen. En die bedreigingen zorgen ervoor dat er nog altijd teveel scholen zijn die kwalitatief ondermaats onderwijs bieden. En dat er nog steeds teveel scholen zijn die beter onderwijs zouden kunnen leveren.

En met ‘scholen’ worden alle subsectoren in het onderwijs omvat: van basisonderwijs tot en met het hoger onderwijs. Opvallend genoeg lijkt het basisonderwijs er nog het beste uit te springen en zijn de problemen bij het voortgezet onderwijs, maar vooral bij het MBO en HO, te vinden. Het is ook niet voor niets dat de laatste jaren daar schandaal na schandaal speelt en dat daar de grote (afgedwongen) reorganisaties spelen. Daarover in een volgend blog meer!

De kip en het ei.

De onmogelijke vraag over de kip en het ei kan ook worden losgelaten op allerlei andere aspecten in het leven. Zo ook op het onderwijs versus de maatschappij. Want wie kan definitief en afdoende antwoord geven op de vraag welke sector primair verantwoordelijk is voor onze welvaart en voor economische (negatieve) groei?

Veel mensen zullen geneigd zijn om sectoren als ‘industrie’ en ‘dienstverlening’ te noemen. Anderen zullen overtuigd zeggen dat die primaire sector juist het onderwijs is. En het zal geen verrassing zijn dat deze laatste overtuiging op sympathie kan rekenen. Want veel verwerving van kennis en vaardigheden start namelijk op onderwijsinstellingen. En de kinderen en jongeren die de kennis en vaardigheden verwerven gebruiken die vervolgens om (veelal buiten het onderwijs) geld te verdienen voor henzelf en via de belastingen voor ‘de maatschappij’.

Als de onderwijsinstellingen steken laten vallen, dan zijn toekomstige werknemers en zelfstandigen onvoldoende voorbereid om op een juiste wijze te functioneren na hun onderwijsloopbaan. Dit kan weer leiden tot kosten voor de maatschappij, bijvoorbeeld in de vorm van uitkeringen en justitiële kosten. Goed onderwijs kan daarentegen leiden tot mensen die goed zijn voorbereid om zelf geld te verdienen, luxe goederen aan te schaffen en belastingen af te dragen.

Kort door de bocht is op bovenstaande manier te beredeneren dat goed onderwijs zorgt voor welvaart en een groeiende economie en dat slecht onderwijs zorgt voor het tegendeel. Uiteraard is dat te simpel, maar een feit is wel dat wij met z’n allen gebaat zijn bij goed onderwijs. En de belangrijke vervolgvraag is of wij dat wel bieden in Nederland.

Weer actief na een ‘sabbatical’

Bijna een jaar geleden plaatste ik voor het laatst een bericht op mijn weblog. In het begin vond ik het wel prettig om even niet te schrijven; tijdens de zomervakantie waren er genoeg andere activiteiten.

Het is dat het (school)werk de afgelopen periode teveel tijd opslokte, want er was genoeg te schrijven: de wet op Passend Onderwijs, bezuinigingen van 300 miljoen, zo’n 250 miljoen voor prestatiebeloning en de blijvende daling van kwaliteit bij de lerarenopleidingen bijvoorbeeld.

En ondanks dat de laatste periode van het schooljaar erg druk is, kan ik het toch niet laten en start ik mijn weblog weer op. Zojuist heb ik eens gekeken naar de bezoekersaantallen en die verrasten mij behoorlijk: gemiddeld 3.000 unieke bezoekers per maand. En dat op een weblog waar niets nieuws meer wordt geplaatst. Maar uiteindelijk gaat het om de inhoud en niet om de bezoekersaantallen natuurlijk. En aan die inhoud ga ik de komende periode weer hard werken.

Hopelijk weer tot ziens!