Handhaving leerplicht deugt niet

Er wordt nog steeds veel gespijbeld in ons land. In het basisonderwijs is dit meestal de schuld van de ouders, maar zodra kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, maken zij zelf stiekem de keuze om niet naar de lessen te gaan. Tot zover niets nieuws onder de zon: wie heeft tenslotte niet af en toe gespijbeld?

Natuurlijk is ontduiking van de leerplichtwet een strafbaar feit en horen daar straffen bij. Maar om te komen tot een straf, is er een veroordeling van de kantonrechter nodig. En die spreekt zich pas uit als een officier van justitie daar om vraagt. En een officier kan daar pas om vragen indien de leerplichtambtenaar een procesverbaal opmaakt. En zo’n ambtenaar kan dat pas doen, als de betreffende school het verzuim doorgeeft. En daar stuiten we op een probleem, want lang niet alle scholen doen dat. Of ze doen het te laat of geven slechts een beperkt deel van het verzuim door.

Vandaag werd bijvoorbeeld bekend gemaakt dat de ongeveer de helft van de MBO-scholen geen goed overzicht van het aantal leerlingen dat spijbelt heeft en driekwart (!) doet niet of te laat een melding als een leerling ongeoorloofd afwezig is. Maar in de andere onderwijssectoren zal de score niet veel beter zijn, verwacht ik. Ook menig basisschool geeft verzuim niet of te laat door. Zeker rond de vakanties wordt er volop gespijbeld, omdat ouders langer vakantie willen, buiten de vakantie-uittocht willen rijden of goedkopere tickets willen boeken. En van al dat verzuim komt slechts een fractie bij de leerplichtambtenaren terecht. En dus komt ook slechts een klein deel bij de kantonrechter terecht. Binnen het basisonderwijs zijn overigens twee grote groepen notoire spijbelaars aan te wijzen is mijn ervaring: allochtonen en hogeropgeleide autochtonen.

Maar zelfs als een zaak voorkomt bij de kantonrechter, is het leed nog niet voorbij. Want er worden relatief weinig geldboetes opgelegd aan de ouders en ook de straffen voor de jeugd zijn vaak lachwekkend. Een recent praktijkvoorbeeld: een leerling van een ROC met 550 uur (!) verzuim, kreeg uiteindelijk 40 uur voorwaardelijke taakstraf. Wat waarschijnlijk meespeelde bij deze uitspraak was het feit dat er zo’n anderhalf jaar zat tussen het verzuim en de zitting. En dergelijke vertragingen en onnuttige straffen zijn heel normaal.

Als we serieus de leerplichtwet willen handhaven in ons land, dan zal er iets moeten worden gedaan aan de manier waarop het systeem werkt. Want scholen werken (zwaar) onvoldoende mee, officieren van justitie vragen irrelevantie straffen en kantonrechters leggen irrelevante straffen op. Los nog van de tijd die tussen strafbaar feit en voorkoming zit. Er is werk aan de winkel voor staatssecretaris Van Bijsterveldt lijkt mij!

Geschreven op: donderdag 19 maart 2009

Versterking van het onderwijs (macro)

Onder een eerdere bijdrage schreef iemand onder meer het volgende:
Jij bent toch de grote man van het onderwijs hier op het blog, met de plannen voor beter onderwijs. Leg eens uit hoe jij vindt dat het onderwijs vormgegeven moet worden en hoe die miljard besteed moet worden.

Met de woorden ‘Oei, nu leg je wel wat op mijn schouders. Maar ik neem de -in mijn ogen- uitdaging aan en zal proberen morgen een flinke voorzet te geven.’ heb ik geantwoord dat ik een poging zal doen om met ideeën te komen die het onderwijs versterken. Ik zal dit doen in twee bijdragen. Dit om een verschil te maken in ideeën op macroniveau en ideeën die meer inhoudelijk zijn. Om te voorkomen dat het onleesbaar lang wordt, zal ik mij beperken in details. Wie daar interesse in heeft, kan dat uiteraard aangeven in een reactieveld.

Primair onderwijs
Herijking van de Wet op het Primair Onderwijs is naar mijn mening een belangrijke eerste stap. In deze wet wordt onder meer geregeld hoeveel uren leerlingen les horen te krijgen en worden zaken als kennisgebieden, bevoegdheden van de scholen, leerlingzorg en toelating en verwijdering van leerlingen geregeld.

Deze herijking zou zich in ieder geval moeten richten op de toelating en verwijdering van leerlingen, de leerlingzorg, bevoegdheid en scholing van personeel en de doelen van het primair onderwijs. Als voorbeeld van dit laatste punt, zou er gekozen moeten worden om de school een school te laten zijn en niet ook allerlei andere zaken c.q. problemen in het maatschappelijk veld te laten oplossen. De herijking kost mensuren en dus geld, maar zal geen dure operatie hoeven te zijn. Mijn inschatting is wel dat de Onderwijsinspectie anders zal moeten werken en ook meer zal moeten doen en dus structureel meer gaat kosten.

Voortgezet onderwijs
Het wordt tijd om een radicale stap te zetten in het voortgezet onderwijs. Al jarenlang is het een kwestie van pappen en nathouden en oude wijn in nieuwe zakken gieten. Met als resultaat dat de kwaliteit er beslist niet op vooruit is gegaan, de resultaten van de leerlingen niet beter zijn geworden, het niveau van de leerkrachten niet hoger is geworden en de uitstroom niet op een hoger niveau plaatsvindt. Kortom: er is en wordt veel tijd, energie en geld geïnvesteerd, maar het levert nauwelijks tot niet iets op.

De MAVO is nooit formeel afgeschaft en het wordt tijd om die richting los te weken uit het VMBO. Het overgebleven deel van het VMBO wordt vervolgens omgezet in leerwegonderwijs. En hiermee bedoel ik niet het zogenaamde ‘leerwegonderwijs’ wat sommige scholen nu verzorgen, maar praktische leerroutes, met een minimum aan theorie en leslokalen, waarbinnen de leerlingen gericht worden opgeleid voor een vak. Deze praktische richting dient wel duidelijk aansluiting te krijgen met het MBO, zodat deze leerlingen een keuzemogelijkheid krijgen: werken of doorleren. Deze maatregelen gaan zeker geld kosten, omdat leerkrachten en begeleiders geschoold moeten worden, praktijkruimten ingericht moeten worden, samenwerkingsverbanden met bedrijven opgezet moeten worden et cetera. Voor heel Nederland gaat dat fors in de miljoenen lopen.

MBO
Het MBO functioneert redelijk tot goed. Er zijn kwaliteitsverschillen, maar dat is vooral een kwestie van de Onderwijsinspectie aan het werk zetten en impopulaire maatregelen durven nemen. Waar het vooral aan schort is een goede aansluiting naar beneden (VO; zie hierboven) en naar boven (HBO; zie hieronder).

Onder Ritzen is bijvoorbeeld een lijst gemaakt van HBO-studies met bijbehorende MBO-vooropleidingen. Die lijst is destijds door de politiek misbruikt om bepaalde doelen te bereiken en dient dus opnieuw bekeken te worden. Zo dient bijvoorbeeld de MBO-studie SPW een vooropleiding van de HBO-studie PABO te worden. Daardoor worden beide studies automatisch gedwongen te zorgen voor een gedegen aansluiting. Dit soort maatregelen kosten relatief weinig.

BVE
Met Beroeps- en Volwassen Educatie ben ik minder goed op de hoogte. Wel weet ik van twee problemen: gebrek aan kundige leerkrachten en onderdeel zijn van te grote organisaties (ROC’s). Maar of door het aanpakken van deze twee punten er wezenlijk iets veranderd, durf ik niet te zeggen.

HBO
De HBO-instellingen zijn over het algemeen groot geworden door fusies. Daarnaast bestaan er nog steeds kleine hogescholen, al dan niet categoraal. De praktijk over vele jaren heeft geleerd dat de kleine hogescholen (veel) beter scoren op vrijwel alle punten. Dat is ook te beredeneren. De twee grootste hogescholen in ons land zijn Fontys Hogescholen in het zuiden en InHolland in het westen. En die hogescholen staan als slecht(er) aangeschreven en herbergen opleidingen die onder elke maat scoren.

Hoofdmaatregel: hogescholen terugbrengen naar een menselijke maat. En dat wil zeggen instellingen tot 5.000 studenten en tot 15 studies c.q. studierichtingen. Daarnaast dienen zij het niveau op praktijkgebied fors omhoog te schroeven en duidelijk aan te sluiten bij het MBO en het bedrijfsleven. Dit laatste zowel qua eindtermen als qua studie-inrichting. Al deze maatregelen zullen forse reorganisatiekosten met zich meebrengen; landelijke gezien vele honderden miljoenen.

WO
Ook de universiteiten dienen uit te kijken dat zij niet te groot worden. Samengaan met hogescholen dient uitgesloten te worden (samenwerking is uitstekend) en alle geldstromen (nu vaak via BV’s en stichtingen aan alle toezicht onttrokken) dienen inzichtelijk gemaakt te worden en rechtstreeks ten goede te komen aan het onderwijs aan studenten.

Verder is internationalisering een goede zaak, maar mag dit niet ten koste gaan van het nationale onderwijs. Directe samenwerking met het relevante werkveld dient een ‘must’ te worden voor iedere studierichting binnen de universiteiten. Studenten dienen tijdens iedere studiefase te leren en ervaren wat hun toekomstige werk inhoudt. Al deze maatregelen kosten relatief weinig. Alleen zal de Onderwijsinspectie utbreiding dienen te krijgen om strakker toezicht mogelijk te maken.

Geschreven op: woensdag 7 februari 2007

Kandidaat-kamerleden schrijven over onderwijs (2)

Vorige week startte een nieuwe serie gastschrijvers op dit weblog. Ditmaal betreft het kandidaat-kamerleden, die over onderwijs zullen schrijven. Uitgenodigd zijn kandidaten van PvdA, CDA, GroenLinks, ChristenUnie, VVD, D66 en SP. Van de genodigden hebben die van de ChristenUnie, D66 en SP reeds gereageerd en/of hun bijdrage opgestuurd.

De eerste gastschrijver was Jan van den Heuvel (D66). En vandaag is het de beurt aan Rogier Havelaar (22 jaar).  Hij is de voorzitter van PerspectieF, de ChristenUnie-jongeren en staat op plaats 10 van de kandidatenlijst van de ChristenUnie. 

Van alle Nederlandse jongeren haalt zo’n 15% geen startkwalificatie. De startkwalificatie is volgens de overheid de minimale norm voor een baan, voldoende inkomen en een volwaardige plek in de samenleving.1 De omvang van dit probleem is enorm, zonder startkwalificatie is de kans op een baan klein.

Voor een groot deel wordt dit probleem veroorzaakt door de vroege sectorkeuze die VMBO-scholieren moeten maken. Na het derde VMBO-jaar, als de scholieren dus 15 jaar zijn, kan er een keuze gemaakt worden tussen de verschillende sectoren, zoals bijvoorbeeld techniek, landbouw of verzorging.
Met de keuze voor een sector, maakt een scholier ook gelijk een keuze in welke sector de vervolgopleiding zal liggen. Kiest een scholier bijvoorbeeld voor techniek, dan is een vervolgopleiding in de verzorging uitgesloten, omdat het vakkenpakket van de technieksector niet voldoet aan de eisen van de vervolgopleiding.
Door dit probleem kan 15% van de VMBO-leerlingen niet naar de vervolgopleiding van hun keuze. Het gevolg hiervan is dat leerlingen ongemotiveerd raken voor hun vervolgopleiding, en een groter risico lopen omuit te vallen.

De ChristenUnie pleit daarom voor een schakelprogramma voor jongeren die met hun sectorkeuze op het VMBO niet worden toegelaten bij de opleiding van hun keuze in het MBO. Dit schakelprogramma zou door de MBO-opleidingen, de ROC’s en AOC’s aangeboden moeten worden, en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zou dit moeten stimuleren.
In een eerdere fase moeten VMBO-scholen de leerlingen die een verkeerde sectorkeuze hebben gemaakt begeleiden naar een passend schakelprogramma.

Deze oplossingen zorgen voor een vermindering van het aantal drop-outs, een hoger percentage kansrijke jongeren op de arbeidsmarkt en voor alle economische en sociale voordelen die dat op de lange termijn met zich meebrengt.2

1 Opleidingenberoep.nl
2 Manifest Schakelprogramma, Perspectief, ChristenUnie-jongeren

Geschreven op: woensdag 8 november 2006

Eerste jongerenkampement in Rotterdam

De Rotterdamse onderwijs-wethouder Geluk (CDA) heeft verteld dat het eerste kampement voor jongeren die niet willen deugen in Rotterdam komt. Deze Campus Nieuwe Kans Rotterdam moet hen in twee jaar tijd discipline bijbrengen, een opleiding geven op MBO2-niveau en na afloop een betaalde baan garanderen.

Het gaat in Rotterdam om ruim 1.000 jongens en meisjes tussen de 14 en 23 jaar. Ze krijgen een opleiding van twee jaar, die wordt gekenmerkt door een strak dagritme, straffe discipline en veel sport, want dat is goed voor lichaam en geest. Het Albeda College is betrokken bij de MBO-opleiding die deze jongeren krijgen. Als ze slagen, krijgen ze een betaalde baan bij de gemeente of het leger. Het kampement kan al op 1 januari volgend jaar beginnen.

Om jongeren tot het kampement te verplichten, moet de wet worden aangepast. Minister Donner van Justitie, voorstander van het kampement, heeft al voorstellen ingediend en is optimistisch. CDA-lijsttrekker Geluk heeft de plannen ontwikkeld met onder anderen oud-premier Lubbers en voorzitter De Boer van de Taskforce Jeugdwerkloosheid. Volgens Geluk is de campus bedoeld voor een harde kern van voortijdig schoolverlaters en jeugdwerklozen die niet op eigen kracht vooruit kunnen. Hij acht de kans groot dat ze in de criminaliteit belanden.

Om jongeren te dwingen om het traject in te gaan wil het CDA korten op de bijstandsuitkering. Andere dwangmiddelen zijn door de wetgeving nog onvoldoende mogelijk. De partij hoopt dan ook dat de verlengde leerwerkplicht tot 23 jaar, die het kabinet momenteel uitwerkt, er komt. De kosten voor de campus zijn beraamd op 40 miljoen euro per jaar.

Oorspronkelijke bronnen: RT Nieuws en Volkskrant

Geschreven op: donderdag 2 maart 2006

Wethouder Leonard Geluk

Verplicht naar school tot je 21-ste

Nog steeds komen er behoorlijke aantallen jongeren van school zonder een diploma en soms zelfs zonder fatsoenlijk te kunnen lezen, schijven en/of rekenen. Gepraat over deze jongeren wordt er veel, maar er is slechts weinig echte actie te zien in ons land. We vinden het allemaal een schande en niet kunnen en bij de borrel en in het parlement weten we ook allemaal wel oplossingen te verzinnen.

Maar de meest voor de hand liggende oplossing wordt wel globaal benoemd, maar niet daadwerkelijk opgepakt door de wetgever. Namelijk: zolang je geen diploma hebt op minimaal MBO-niveau moet je verplicht naar school. Deze verplichting vervalt op het moment dat je 21 jaar wordt (i.v.m. volledig meerderjarig zijn). Schoolgeld mag geen belemmering zijn; dat wordt indien nodig betaald door de overheid (draagkrachtmeting). Dit is namelijk op termijn goedkoper dan al die uitkeringen en andere kosten die moeten worden gemaakt om de jongeren goed terecht te laten komen.

Het is een simpele wetswijziging en ik vermoed – gezien de geluiden die je steeds weer hoort – dat er veel steun onder de mensen is voor een dergelijke maatregel. Beste politici: wat houdt jullie tegen??

Geschreven op: vrijdag 24 februari 2006

Tijd voor hardere eisen aan leerkrachten

Al jarenlang kan iedereen met minimaal een MBO- of HAVO-diploma naar de Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (ook wel: Pabo). Maar net zo goed kan vrijwel iedereen met een willekeurig H(B)O-diploma les gaan geven aan diezelfde HBO-opleiding. Bij het onbreken van de juiste diploma’s is het enige wat daarvoor nodig is, een ontheffing van de inspectie.

En die inspectie deelt die papiertjes uit alsof het de folders van het Kruidvat zijn. Het resultaat is dus dat er erg veel Pabodocenten rondlopen die soms wel soms niet degelijke inhoudelijke kennis hebben en soms wel en soms geen enkel didactische vaardigheden hebben. En zij moeten lesgeven aan studenten die de jusite basisvaardigheden en -kennis niet bezitten…

Het is dan ook niet zo vreemd dat er in het basisonderwijs allerlei rare dingen gebeuren met en rond leerkrachten. De meesten zijn niet goed opgeleid en beschikken niet over de juiste en noodzakelijke vakkennis en didactische vaardigheden. Het wordt dan ook hoog tijd dat de politiek meer bevoegdheden geeft aan de onderwijsinspectie om dit soort zaken aan te pakken.

Het wordt hoog tijd voor heldere regels en strakke handhaving. Dit betekent o.m. ook: alleen maar vakmensen met gedegen didactische vaardigheden op de Pabo’s en strenge instroomeisen voor scholieren die leerkracht willen worden.

Geschreven op: dinsdag 24 januari 2006